Οι ηλεκτρικές γραμμές διανομής, συχνά καταπονούνται από υπερτάσεις. Η χρονική διάρκεια αυτών των υπερτάσεων είναι πολύ μικρή, της τάξεως των μsec έως μερικά msec. Η τάση σε αυτό το μικρό χρονικό διάστημα, παίρνει πολύ υψηλές τιμές της τάξεως των kV.Γενικά η κυματομορφή μιας διαταραχής έχει την μορφή που φαίνεται στο σχήμα και καθορίζεται από τις παρακάτω τρεις παραμέτρους:
1. την τιμή κορυφής (πλάτος)
2. τον χρόνο ανόδου (t90). Στον χρόνο αυτό η κυματομορφή έχει αποκτήσει το 90% της τιμής κορυφής (πλάτους).
3. την χρονική διάρκεια (t50). Στον χρόνο αυτό η τιμή της κυματομορφής έχει μειωθεί στο 50% της τιμής κορυφής (πλάτους).
Στην περίπτωση που t90=8μs και t50=20μs, προκύπτει η τυποποιημένη κυματομορφή τάσης 8/20, ενώ όταν t90=1,2μs και t50=50μs προκύπτει η τυποποιημένη κυματομορφή 1,2/50.
Οι κύριες αιτίες για την εμφάνιση των υπερτάσεων είναι:
•Οι ατμοσφαιρικές εκκενώσεις. Εξαιτίας των κεραυνών που εκδηλώνονται στις ατμοσφαιρικές εκκενώσεις, μπορεί να αναπτυχθούν υπερτάσεις τόσο στα εναέρια όσο και στα υπόγεια καλώδια μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας.
•Οι ζεύξεις και οι αποζεύξεις των διακοπτών ισχύος.
•Οι παρασιτικές διαταραχές που αναπτύσσονται στα ηλεκτρικά κυκλώματα. Οι παρασιτικές αυτές διαταραχές οφείλονται σε διάφορες αιτίες όπως π.χ. στην λειτουργία ηλεκτρονικών λυχνιών, μηχανημάτων ηλεκτροσυγκόλλησης, ηλεκτρονόμων (ρελαί), καθώς επίσης και στην λειτουργία ηλεκτρονικών διατάξεων με thyristors κ.λ.π.
Κάθε μια από τις παραπάνω παραμέτρους μπορεί να έχει καταστροφική επίδραση στους καταναλωτές που είναι συνδεδεμένοι με το δίκτυο τροφοδοσίας. Η εμφάνιση υπερτάσεως σε ένα κύκλωμα, ανεξάρτητα από την προέλευση της (ατμοσφαιρικές εκκενώσεις ή παρασιτικές διαταραχές), μπορεί να προκαλέσει μερική ή ακόμα και ολική καταστροφή της ηλεκτρικής εγκατάστασης.
Τα προβλήματα γίνονται ακόμα πιο σύνθετα στην περίπτωση που στην ηλεκτρική εγκατάσταση περιλαμβάνονται ευαίσθητες ηλεκτρονικές συσκευές όπως ηλεκτρονικοί υπολογιστές, ηλεκτρονικά συστήματα πυρανίχνευσης, διατάξεις αυτομάτου ελέγχου και P.L.C., συστήματα συναγερμού και σήμανσης, στερεοφωνικά συγκροτήματα, τηλεοράσεις κ.λ.π.
Σε αυτές τις περιπτώσεις ακόμη και στην περίπτωση που δεν προκληθεί βλάβη στην ηλεκτρική εγκατάσταση εξαιτίας της εμφάνισης υπερτάσεως, είναι πολύ πιθανό να έχουμε καταστροφή των ευαίσθητων ηλεκτρονικών μηχανημάτων ή απώλεια στην μετάδοση δεδομένων από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ανεπιθύμητη ενεργοποίηση των συστημάτων συναγερμού και διακοπή της παραγωγικής διαδικασίας κ.λ.π.
Με την τοποθέτηση σε μια ηλεκτρική εγκατάσταση ενός περιοριστή υπερτάσεων (λέγεται και απαγωγός υπερτάσεων), μπορούμε να προστατευθούμε από όλες αυτές τις επικίνδυνες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εμφάνιση υπερτάσεως στο κύκλωμα, είτε αυτή οφείλεται σε ατμοσφαιρική εκκένωση είτε σε παρασιτική διαταραχή που αναπτύχθηκε στο κύκλωμα με τον τρόπο που περιγράφεται παραπάνω.
Οι περιοριστές υπερτάσεων μπορούν να προστατεύσουν γραμμές τροφοδοσίας 230V και 400V όπως επίσης και τηλεφωνικές γραμμές.
Από:Ν.Κιμουλάκης
